Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Problem pojawia się wówczas, gdy jego stężenie we krwi przekracza normy, a nadmiar zaczyna odkładać się w naczyniach krwionośnych. Zbyt wysoki poziom cholesterolu, szczególnie frakcji LDL, to jedna z przyczyn chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym zawałów serca. O tym, dlaczego warto go kontrolować i jak zmieniały się normy, mówi dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski, kardiolog American Heart of Poland. Dobry i zły cholesterol Cholesterol dzielony jest na dwie frakcje: LDL, czyli “zły” cholesterol, oraz HDL – “dobry”. – Największe zagrożenie dla serca i naczyń stanowi frakcja LDL, ponieważ to ona odkłada się w ścianach tętnic i prowadzi do ich zwężenia – tłumaczy dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski. – HDL odgrywa rolę ochronną, usuwając nadmiar cholesterolu z krwiobiegu, jednak nie ma tak dużego znaczenia w ocenie ryzyka zawału, jak kiedyś sądzono – dodaje. Im niższy LDL, tym lepiej dla serca Wiele lat temu dopuszczalne normy LDL były wyższe niż obecnie. Jak mówi kardiolog American Heart of Poland, kolejne badania wykazywały, że obniżenie poziomu “złego” cholesterolu bezpośrednio przekłada się na mniejsze ryzyko zawałów, udarów i innych incydentów sercowo-naczyniowych. Normy są regularnie aktualizowane, a próg “bezpiecznego” LDL jest sukcesywnie obniżany. Zmiany w normach dotyczących poziomu cholesterolu LDL to efekt wyników kolejnych badań oraz postępu w farmakologii. Jak tłumaczy dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski, przełomem było pojawienie się współczesnych statyn – znacznie silniejszych od tych pierwszej generacji. – Kiedyś leki te obniżały stężenie cholesterolu zaledwie o 20 procent. W takich warunkach osiągnięcie wartości LDL, które dziś uznajemy za docelowe, było dla większości pacjentów nieosiągalne – wyjaśnia kardiolog. Dlatego w tamtym czasie nikt nie rozważał obniżania norm, skoro możliwości terapeutyczne były tak ograniczone. Dopiero leki nowej generacji pozwoliły na skuteczniejszą walkę z wysokim poziomem LDL. Dieta i ruch Choć styl życia ma ogromne znaczenie, nie zawsze jest w stanie rozwiązać problem hipercholesterolemii. – Dieta może obniżyć poziom cholesterolu o około 20 procent – mówi dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski. – Ograniczenie produktów pochodzenia zwierzęcego jest zalecane, ale w wielu przypadkach niezbędne może być także włączenie farmakoterapii – dodaje. Ważnym elementem profilaktyki jest także aktywność fizyczna. Regularny wysiłek wpływa korzystnie nie tylko na poziom HDL, ale też na ogólną kondycję naczyń krwionośnych i serca. – Niestety, nie mamy leków, które skutecznie podniosłyby HDL. Dlatego aktywność fizyczna pozostaje naszym jedynym narzędziem – podkreśla ekspert American Heart of Poland. Nie ma jednej normy dla wszystkich Jak stwierdza dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski, nie istnieje uniwersalna norma cholesterolu dla każdego. – U młodej, zdrowej osoby LDL może być nieco wyższy, a i tak jej ryzyko zawału w najbliższych latach będzie bliskie zeru. Jednak u pacjenta z nadciśnieniem, palącego papierosy, nawet niewielkie przekroczenie norm LDL może być niebezpieczne – tłumaczy kardiolog. Ogólnie przyjmuje się, że osoby zdrowe po 40. roku życia powinny utrzymywać LDL poniżej 100 mg/dL. U pacjentów z grupy wysokiego ryzyka (np. po przebytym zawale lub z rozpoznaną miażdżycą) zaleca się jeszcze niższe wartości – nawet poniżej 40 mg/dL. Kiedy warto się zbadać? Eksperci rekomendują rozpoczęcie regularnych badań lipidogramu – pełnego profilu cholesterolu – u mężczyzn po 40. roku życia, a u kobiet – po 50. lub wcześniej, jeśli przeszły menopauzę. – Ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych znacząco rośnie z wiekiem, a cholesterol to tylko jeden z wielu czynników, które musimy brać pod uwagę – podkreśla kardiolog American Heart of Poland. Nadciśnienie, otyłość czy palenie papierosów to inne równie ważne elementy. Dlatego kompleksowa profilaktyka sercowo-naczyniowa powinna obejmować nie tylko kontrolę lipidów, ale także innych parametrów zdrowotnych oraz prowadzenie zdrowego trybu życia.
