artykuły

Z okazji Światowego Dnia Udaru Mózgu przypominamy, jak poważnym wyzwaniem zdrowotnym pozostaje ta choroba. Udar mózgu to jedna z najczęstszych i najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych współczesnego świata. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) każdego roku dochodzi do ponad 12 milionów udarów na całym świecie. O objawach, możliwościach diagnostyki i leczeniu oraz profilaktyce rozmawiamy z prof. nadzw. dr. hab. n. med. Przemysławem Nowakowskim, chirurgiem naczyniowym American Heart of Poland. Według danych Narodowego Funduszu Zdrowia, w 2024 roku w Polsce odnotowano blisko 75 tys. przypadków udaru niedokrwiennego mózgu. Około 25 proc. udarów niedokrwiennych jest związanych ze zwężeniem tętnicy szyjnej – Przyczyny udaru mózgu są różnorodne. Część z nich ma pochodzenie kardiologiczne – mówimy tu o różnego rodzaju schorzeniach serca, takich jak arytmie, w tym migotanie przedsionków, czy choroby zastawek serca. To wszystko schorzenia, które również wymagają osobnej diagnostyki i leczenia, ponieważ mogą prowadzić do powstawania udarów. Jako chirurdzy naczyniowi zajmujemy się również pacjentami ze zwężeniami tętnic szyjnych, a to właśnie ta grupa jest szczególnie narażona na udar mózgu. Szacuje się, że około 25 proc. udarów niedokrwiennych jest związanych właśnie ze zwężeniem tętnicy szyjnej – podkreśla prof. nadzw. dr hab. n. med. Przemysław Nowakowski. Jednym z czynników wpływających na rozwój udaru niedokrwiennego jest cholesterol – Zaburzenia gospodarki lipidowej, czyli zbyt duże stężenie w surowicy krwi tzw. „złego” cholesterolu, głównie lipoprotein o małej gęstości (LDL) oraz lipoproteiny typu (Lp(a)), znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia udaru mózgu. Jest to drugi najczęstszy czynnik powodujący udar mózgu po migotaniu przedsionków. Z kolei zbyt wysokie stężenie „złego” cholesterolu wiąże się z odkładaniem tych cząsteczek w ścianach tętnic, co prowadzi do ich zwężenia i upośledzenia przepływu krwi do mózgu – zaznacza dr hab. n. med. Adam Janas, kardiolog American Heart of Poland. Jeśli chodzi o diagnostykę, to w pierwszej kolejności ważna jest czujność lekarza rodzinnego, który może zwrócić uwagę na niepokojące objawy i skierować pacjenta na badania dodatkowe – na przykład USG tętnic szyjnych lub konsultację chirurgiczną. W dalszym etapie wykonuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa z kontrastem, a w razie potrzeby – również angiografię, czyli dokładne obrazowanie tętnic przy użyciu kontrastu. W przypadku wystąpienia udaru mózgu liczy się każda minuta Im szybciej od pojawienia się pierwszych objawów zostanie wdrożone leczenie, tym lepiej dla pacjenta. Dlatego tak ważne jest szybkie rozpoznanie i określenie przyczyny – czy udar był skutkiem choroby serca, np. migotania przedsionków, czy wynikał ze zwężenia tętnic szyjnych, które można leczyć w ramach oddziału chirurgii naczyniowej. – Najważniejsze jest niebagatelizowanie wczesnych objawów, takich jak drętwienie rąk, nóg lub twarzy, trudności w mówieniu, widzeniu czy nagły, silny ból głowy – zwraca uwagę ekspert American Heart of Poland. Profilaktyka udaru mózgu opiera się przede wszystkim na czujności i regularnych badaniach Regularne badania takie jak USG Dopplera tętnic szyjnych i wewnątrzczaszkowych pozwalają wcześnie wykryć zwężenia naczyń i rozpocząć leczenie zanim dojdzie do udaru. – Wczesna diagnostyka i odpowiednia kontrola chorób współistniejących to najskuteczniejszy sposób, by zminimalizować ryzyko tego groźnego schorzenia – stwierdza prof. nadzw. dr hab. n. med. Przemysław Nowakowski. Równie istotny jest zdrowy tryb życia oraz kontrola czynników ryzyka, do których należą m.in. nieleczone lub źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze, choroby serca, w tym migotanie przedsionków, cukrzyca, otyłość, palenie papierosów czy nadużywanie alkoholu. Rehabilitacja po udarze Ponad 20 proc. chorych po udarze wymaga stałej opieki, a 30 proc. pomocy w codziennych czynnościach. Dlatego rehabilitacja neurologiczna odgrywa kluczową rolę w procesie powrotu do zdrowia i przywrócenia utraconych funkcji układu nerwowego. Taką kompleksową rehabilitację neurologiczną otrzymują chorzy m.in. w Uzdrowisku Ustroń, American Heart of Poland. – Stosujemy metody neurofizjologiczne między innymi według koncepcji Bobatha czy PNF, które w połączeniu z wiedzą i doświadczeniem fizjoterapeutów przynoszą bardzo dobre rezultaty – mówi Alicja Klimek, fizjoterapeutka z Uzdrowiska Ustroń. Jak dodaje Ewa Rybicka, dyrektor Uzdrowiskowego Instytutu Zdrowia w Uzdrowisku Ustroń: – Nasz oddział wyposażony jest w dwa roboty: stacjonarny do reedukcji chodu oraz przyłóżkowy do ćwiczeń biernych i bierno-czynnych. Oba urządzenia umożliwiają precyzyjne, spersonalizowane, intensywne ćwiczenia, które wspomagają i wykorzystują proces neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do adaptacji i reorganizacji po udarach. Aby skorzystać z leczenia na NFZ w ramach wczesnej rehabilitacji neurologicznej po udarze konieczne jest skierowanie od lekarza z oddziału szpitalnego lub poradni specjalistycznej. Leczeniem pacjentów po udarach zajmują się także specjaliści w Szpitalu w Sztumie, American Heart of Polad. Natomiast w Szpitalu św. Rafała Scanmed w Krakowie hospitalizowani są chorzy, którzy w wyniku udaru krwotocznego mieli wykonaną embolizację.

Regularna aktywność fizyczna to nie tylko sposób na utrzymanie dobrej kondycji i zdrowego serca, ale również jedna z metod ochrony mózgu przed chorobami neurodegeneracyjnymi. – To ważny element profilaktyki m.in. choroby Alzheimera czy Parkinsona – podkreśla Sandra Tymich, fizjoterapeutka Uzdrowiskowego Instytutu Zdrowia, Uzdrowisko Ustroń, American Heart of Poland. Pamięć, koncentracja, planowanie Ruch ma realny wpływ na strukturę mózgu. – Pod jego wpływem powiększa się hipokamp – obszar odpowiedzialny za pamięć i koncentrację – mówi Sandra Tymich. Hipokamp uczestniczy w tworzeniu tzw. pamięci deklaratywnej, związanej z faktami i wydarzeniami, oraz pamięci przestrzennej, która pomaga nam orientować się w otoczeniu. To właśnie w tej strukturze mózgu informacje z pamięci krótkotrwałej są porządkowane i przenoszone do pamięci długotrwałej, co umożliwia utrwalanie wspomnień. Regularna aktywność fizyczna sprzyja ponadto neurogenezie, czyli tworzeniu nowych neuronów. – Dzięki aktywności fizycznej stymulowana jest także kora przedczołowa, istotna dla procesów decyzyjnych i planowania. Innymi słowy, ćwicząc regularnie, nie tylko wzmacniamy mięśnie, ale też poprawiamy zdolności poznawcze i koncentrację – zaznacza fizjoterapeutka Uzdrowiskowego Instytutu Zdrowia, Uzdrowisko Ustroń, gdzie pacjentom zapewnia się kompleksową opiekę, łącząc terapię, rehabilitację oraz edukację w zakresie profilaktyki zdrowotnej. W przypadku choroby Parkinsona regularne ćwiczenia pomagają zachować sprawność ruchową, poprawiają chód oraz równowagę, a także przeciwdziałają powstawaniu przykurczów mięśniowych. Jaki ruch jest najlepszy? Szczególne znaczenie dla mózgu mają ćwiczenia aerobowe, takie jak jazda na rowerze, pływanie czy bieganie. To właśnie one pobudzają układ krążenia, a wraz z nim – transport tlenu i składników odżywczych do mózgu. Podczas pobytu w uzdrowisku pacjenci mogą liczyć nie tylko na profesjonalną opiekę medyczną, ale również na indywidualnie dobrane ćwiczenia, dzięki którym dłużej zachowają sprawność ciała i umysłu. – Trening aerobowy uruchamia mechanizmy regeneracyjne w układzie nerwowym, wspierając jego sprawność i opóźniając procesy starzenia – wyjaśnia Sandra Tymich. W praktyce oznacza to, że osoby regularnie uprawiające sport rzadziej mają problemy z pamięcią, szybciej się uczą i lepiej radzą sobie w sytuacjach wymagających koncentracji. Złota zasada – systematyczność Jak dodaje ekspertka American Heart of Poland, najważniejsza jest systematyczność. Korzyści z aktywności fizycznej pojawiają się stopniowo i utrzymują się wtedy, gdy ruch staje się częścią codziennego trybu życia. – Każdy może dobrać formę ruchu do swoich możliwości. Najważniejsze, aby była regularna i sprawiała przyjemność – stwierdza Sandra Tymich. Lepiej klika minut niż wcale Warto pamiętać, że nawet niewielka dawka ruchu przynosi korzyści i jest lepsza niż całkowity brak aktywności fizycznej. A nasz mózg, podobnie jak mięśnie, potrzebuje treningu. – Dzięki aktywności fizycznej poprawiamy jego funkcjonowanie, co przekłada się na lepsze samopoczucie, większą odporność psychiczną i dłuższe utrzymanie sprawności umysłowej – podsumowuje Sandra Tymich.

Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Problem pojawia się wówczas, gdy jego stężenie we krwi przekracza normy, a nadmiar zaczyna odkładać się w naczyniach krwionośnych. Zbyt wysoki poziom cholesterolu, szczególnie frakcji LDL, to jedna z przyczyn chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym zawałów serca. O tym, dlaczego warto go kontrolować i jak zmieniały się normy, mówi dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski, kardiolog American Heart of Poland. Dobry i zły cholesterol Cholesterol dzielony jest na dwie frakcje: LDL, czyli “zły” cholesterol, oraz HDL – “dobry”. – Największe zagrożenie dla serca i naczyń stanowi frakcja LDL, ponieważ to ona odkłada się w ścianach tętnic i prowadzi do ich zwężenia – tłumaczy dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski. – HDL odgrywa rolę ochronną, usuwając nadmiar cholesterolu z krwiobiegu, jednak nie ma tak dużego znaczenia w ocenie ryzyka zawału, jak kiedyś sądzono – dodaje. Im niższy LDL, tym lepiej dla serca Wiele lat temu dopuszczalne normy LDL były wyższe niż obecnie. Jak mówi kardiolog American Heart of Poland, kolejne badania wykazywały, że obniżenie poziomu “złego” cholesterolu bezpośrednio przekłada się na mniejsze ryzyko zawałów, udarów i innych incydentów sercowo-naczyniowych. Normy są regularnie aktualizowane, a próg “bezpiecznego” LDL jest sukcesywnie obniżany. Zmiany w normach dotyczących poziomu cholesterolu LDL to efekt wyników kolejnych badań oraz postępu w farmakologii. Jak tłumaczy dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski, przełomem było pojawienie się współczesnych statyn – znacznie silniejszych od tych pierwszej generacji. – Kiedyś leki te obniżały stężenie cholesterolu zaledwie o 20 procent. W takich warunkach osiągnięcie wartości LDL, które dziś uznajemy za docelowe, było dla większości pacjentów nieosiągalne – wyjaśnia kardiolog. Dlatego w tamtym czasie nikt nie rozważał obniżania norm, skoro możliwości terapeutyczne były tak ograniczone. Dopiero leki nowej generacji pozwoliły na skuteczniejszą walkę z wysokim poziomem LDL. Dieta i ruch Choć styl życia ma ogromne znaczenie, nie zawsze jest w stanie rozwiązać problem hipercholesterolemii. – Dieta może obniżyć poziom cholesterolu o około 20 procent – mówi dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski. – Ograniczenie produktów pochodzenia zwierzęcego jest zalecane, ale w wielu przypadkach niezbędne może być także włączenie farmakoterapii – dodaje. Ważnym elementem profilaktyki jest także aktywność fizyczna. Regularny wysiłek wpływa korzystnie nie tylko na poziom HDL, ale też na ogólną kondycję naczyń krwionośnych i serca. – Niestety, nie mamy leków, które skutecznie podniosłyby HDL. Dlatego aktywność fizyczna pozostaje naszym jedynym narzędziem – podkreśla ekspert American Heart of Poland. Nie ma jednej normy dla wszystkich Jak stwierdza dr hab. n. med. prof. nadzw. Aleksander Żurakowski, nie istnieje uniwersalna norma cholesterolu dla każdego. – U młodej, zdrowej osoby LDL może być nieco wyższy, a i tak jej ryzyko zawału w najbliższych latach będzie bliskie zeru. Jednak u pacjenta z nadciśnieniem, palącego papierosy, nawet niewielkie przekroczenie norm LDL może być niebezpieczne – tłumaczy kardiolog. Ogólnie przyjmuje się, że osoby zdrowe po 40. roku życia powinny utrzymywać LDL poniżej 100 mg/dL. U pacjentów z grupy wysokiego ryzyka (np. po przebytym zawale lub z rozpoznaną miażdżycą) zaleca się jeszcze niższe wartości – nawet poniżej 40 mg/dL. Kiedy warto się zbadać? Eksperci rekomendują rozpoczęcie regularnych badań lipidogramu – pełnego profilu cholesterolu – u mężczyzn po 40. roku życia, a u kobiet – po 50. lub wcześniej, jeśli przeszły menopauzę. – Ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych znacząco rośnie z wiekiem, a cholesterol to tylko jeden z wielu czynników, które musimy brać pod uwagę – podkreśla kardiolog American Heart of Poland. Nadciśnienie, otyłość czy palenie papierosów to inne równie ważne elementy. Dlatego kompleksowa profilaktyka sercowo-naczyniowa powinna obejmować nie tylko kontrolę lipidów, ale także innych parametrów zdrowotnych oraz prowadzenie zdrowego trybu życia.

Tętno to jeden z najprostszych sposobów, by sprawdzić, jak pracuje nasze serce. – To liczba uderzeń serca na minutę, która w spoczynku u zdrowej osoby wynosi zwykle od 50 do 70 – podkreśla dr n. med. Janusz Prokopczuk, kardiolog American Heart of Poland. Jednak częstość bicia serca może się zmieniać – przyspieszać podczas aktywności fizycznej, stresu czy emocji, czasem szybkie tętno pojawia się bez wyraźnego powodu i wtedy powinniśmy zwrócić na to szczególną uwagę. Każdy z nas od czasu do czasu odczuwa szybsze bicie serca – czy to po bieganiu, stresującym dniu czy nagłej emocji. To naturalne zjawisko, które pomaga organizmowi dostosować się do zwiększonego zapotrzebowania na tlen i składniki odżywcze. Jednak, kiedy serce bije szybko i nieregularnie, a takie sytuacje powtarzają się często lub trwają długo, może to świadczyć o problemach zdrowotnych, które wymagają konsultacji z lekarzem. Dlaczego serce zaczyna bić szybciej? Przyspieszone tętno to naturalna reakcja organizmu na wiele sytuacji. Gdy się ruszamy, ćwiczymy, czujemy ekscytację, strach lub stres, nasz układ nerwowy wysyła sygnały, które sprawiają, że serce bije szybciej, aby dostarczyć mięśniom i narządom więcej krwi i tlenu. To fizjologiczna, zdrowa reakcja. Jednak czasem tachykardia pojawia się bez wyraźnej przyczyny i to już może być znak, że w organizmie dzieje się coś niepokojącego. – Przyspieszone tętno może być objawem chorób, zwłaszcza tych związanych z zaburzeniami hormonalnymi, jak nadczynność tarczycy, która „nakręca” organizm do szybszej pracy. Również przewlekły stres, napięcie emocjonalne, a nawet niektóre leki i używki, np. kofeina czy nikotyna, mogą powodować szybsze bicie serca. Dlatego ważne jest, abyśmy obserwowali, w jakich sytuacjach pojawia się tachykardia – podpowiada dr n. med. Janusz Prokopczuk. Kiedy szybkie tętno jest niebezpieczne? Jeśli nasze serce zaczyna bić naprawdę szybko – powyżej 190–200 uderzeń na minutę – jest to powód do poważnego niepokoju. Jak mówi kardiolog American Heart of Poland, w takich sytuacjach serce nie ma czasu na pełne rozkurczenie się i napełnienie krwią, co oznacza, że do całego organizmu trafia mniej tlenu i substancji odżywczych. To z kolei może prowadzić do zawrotów głowy, osłabienia, omdleń, a w skrajnych przypadkach – do zatrzymania krążenia. Niepokojącym objawem są także uczucie kołatania serca, duszność, bóle w klatce piersiowej oraz nadmierne zmęczenie. W takich sytuacjach nie można zwlekać – szybka konsultacja lekarska może zapobiec poważnym powikłaniom. Co to są zaburzenia rytmu serca i dlaczego są ważne? Niektóre przyspieszenia tętna wynikają z problemów z elektrycznym układem serca. – Nasze serce bije dzięki precyzyjnie sterowanym impulsom elektrycznym, które pobudzają mięsień sercowy do skurczu. Gdy ten system zaczyna działać nieprawidłowo, może dochodzić do arytmii, czyli zaburzeń rytmu serca – stwierdza kardiolog American Heart of Poland. Są różne rodzaje arytmii, ale szczególnie groźne są tzw. częstoskurcze – bardzo szybkie i niekontrolowane skurcze serca, które mogą być nadkomorowe (pochodzące z górnych partii serca) lub komorowe (z niższych partii). Wymagają one dokładnej diagnostyki, najczęściej za pomocą specjalistycznych badań elektrofizjologicznych, które pozwalają zlokalizować źródło problemu. W wielu przypadkach pomaga zabieg ablacji – metoda polegająca na precyzyjnym wyeliminowaniu fragmentu tkanki serca, który powoduje nieprawidłowy rytm. To skuteczny sposób na przywrócenie normalnego bicia serca i poprawę jakości życia. Co robić, gdy zauważymy przyspieszone tętno? Po pierwsze, nie wpadajmy w panikę – nie każde szybkie tętno oznacza poważną chorobę. – Ważne jest jednak, by zwrócić uwagę na to, jak często i w jakich sytuacjach pojawia się tachykardia, czy towarzyszą jej inne objawy, takie jak zawroty głowy, duszność, czy bóle w klatce piersiowej – zaznacza dr n. med. Janusz Prokopczuk. Warto nauczyć się samodzielnego mierzenia tętna – można to zrobić na nadgarstku lub szyi, licząc uderzenia przez 15 sekund i mnożąc przez 4. Jeśli częstość tętna jest stale podwyższona lub szybko rośnie bez wyraźnego powodu, konieczna jest konsultacja z lekarzem. Specjalista może zlecić badania EKG, monitorowanie Holterowskie lub inne testy, które pomogą zdiagnozować przyczynę tachykardii i zaproponować odpowiednie leczenie. Nie lekceważ – świadomość i odpowiednia reakcja na nieprawidłowości rytmu serca mogą uratować życie Nie wolno bagatelizować nagłego, nieproporcjonalnego do sytuacji przyspieszenia rytmu serca, szczególnie jeśli towarzyszą mu objawy takie jak duszność, zawroty głowy czy uczucie osłabienia. Leczenie powinno być ukierunkowane na przyczynę kliniczną, a nie jedynie na sam parametr tętna. – Regularna kontrola rytmu serca oraz szybka diagnostyka w przypadku nieprawidłowości są kluczowe dla zapobiegania powikłaniom kardiologicznym. Wczesna konsultacja z lekarzem specjalistą umożliwia wdrożenie właściwego leczenia i poprawę rokowania pacjenta – podsumowuje dr n. med. Janusz Prokopczuk.

Wypoczynek sprzyja regeneracji organizmu, redukcji stresu i poprawie samopoczucia. Dla osób z problemami sercowo-naczyniowymi urlop ma także dodatkowe znaczenie – to nie tylko okazja do relaksu, ale też ważny element profilaktyki zdrowotnej. Jak zaplanować urlop, by był bezpieczny dla serca? Na co uważać i jakich miejsc unikać? Wyjaśnia dr n. med. Bartłomiej Orlik, kardiolog American Heart of Poland. Niezależnie od tego, czy wybieramy góry, czy morze, klimat danego miejsca ma ogromny wpływ na nasze zdrowie. Jak podkreśla dr n. med. Bartłomiej Orlik, ciśnienie atmosferyczne, wilgotność powietrza, skład atmosfery i nasłonecznienie oddziałują na samopoczucie i kondycję układu krążenia. – Osoby z nadciśnieniem powinny unikać wyjazdów w wysokie góry, ale mówimy tutaj o wysokościach powyżej 3000 m, gdzie zmienność ciśnienia atmosferycznego jest znaczna – mówi kardiolog American Heart of Poland. Wyjazd w wysokie góry jest możliwy tylko pod warunkiem ścisłej kontroli ciśnienia tętniczego. – Najlepiej wypoczywać w miejscach, gdzie temperatura nie przekracza 25 stopni Celsjusza, a różnice temperatury między dniem a nocą są niewielkie. Skrajne temperatury oraz nagłe zmiany pogody mogą wpływać na ciśnienie tętnicze i pogarszać ogólne samopoczucie. Wysokie temperatury powodują rozszerzenie naczyń krwionośnych i obniżenie ciśnienia. U osób przyjmujących leki rozszerzające naczynia może to prowadzić do nadmiernego spadku ciśnienia, osłabienia, zawrotów głowy i innych nieprzyjemnych dolegliwości to zasłabnięcia czy omdlenia włącznie. Bardzo ważne jest abyśmy zabrali na urlop ciśnieniomierz, badajmy ciśnienie tak samo regularnie jak w domu. Słońce i serce – jak się chronić? W upalne dni, szczególnie osoby z nadciśnieniem tętniczym oraz niewydolnością serca, powinny unikać długotrwałego przebywania na słońcu. – Wysokie temperatury mogą powodować przegrzanie organizmu i odwodnienie – przestrzega dr n. med. Bartłomiej Orlik i dodaje: – Niektóre leki na nadciśnienie dodatkowo wzmacniają reakcje fizjologiczne na ciepło, takie jak zaczerwienienie twarzy, obrzęki podudzi czy osłabienie. Dlatego zaleca się, aby w godzinach największego nasłonecznienia przebywać w cieniu i pić dużo wody. Dobrym sposobem na ochłodzenie organizmu jest też stopniowe zanurzanie się w wodzie podczas kąpieli. Nadmorskie powietrze dla zdrowia Pobyt nad morzem, według eksperta American Heart of Poland, może być korzystny dla osób z chorobami układu krążenia. Morskie powietrze jest bogate w jod i mikroelementy. Aerozol morski, powstający przy rozbijających się falach, zawiera m.in. chlorek sodu i sól magnezu, które korzystnie wpływają na śluzówki i układ oddechowy. – Nadmorskie spacery nie tylko dotleniają organizm, ale też pomagają zredukować stres, który ma istotny wpływ na poziom ciśnienia krwi. Umiarkowana aktywność fizyczna, jak spacery plażą, to doskonały sposób na podtrzymanie dobrej kondycji i stabilizację ciśnienia – stwierdza kardiolog American Heart of Poland. Góry nie dla każdego Choć górskie pejzaże kuszą pięknem i czystym powietrzem, dla osób z nadciśnieniem mogą stanowić zagrożenie. – Warunkach trekkingu górskiego organizm musi pracować intensywniej, a osoby przyjmujące beta-blokery mogą mieć ograniczoną zdolność do podnoszenia tętna podczas wysiłku fizycznego. To może skutkować dusznościami, zawrotami głowy czy zmęczeniem – wyjaśnia kardiolog. Pamiętajmy, że należy mierzyć siły na zamiary – nie porywajmy się na 20-kilometrowy trekking górski w słońcu w sytuacji, gdy przez ostatnie 6 miesięcy nie mieliśmy regularnej aktywności fizycznej. Wysiłek należy zwiększać stopniowo i obserwować reakcję swojego organizmu. Dodatkowym problemem są nagłe zmiany pogody w górach, które potrafią zaskoczyć nawet najbardziej doświadczonych turystów. Szybki spadek ciśnienia czy gwałtowny wiatr mogą powodować bóle głowy, a nawet ból w klatce piersiowej. Podróże samolotem Loty samolotem dla osób z chorobami serca nie są przeciwwskazane, ale wymagają ostrożności. Na pokładzie panuje niższe ciśnienie atmosferyczne niż na poziomie morza, co może wpływać na ciśnienie tętnicze. W trakcie dłuższego lotu warto regularnie wstawać, rozciągać się i przechadzać po kabinie, by poprawić krążenie, szczególnie w nogach. Przed planowanym długim lotem najlepiej skonsultować się z lekarzem, który oceni, czy nie ma przeciwwskazań i ewentualnie dostosuje leczenie na czas podróży – podkreśla dr n. med. Bartłomiej Orlik. Zasady bezpiecznego urlopu Podczas upałów, gdy temperatura przekracza 30 stopni, warto chronić się w cieniu i unikać bezpośredniego słońca. Istotne jest regularne nawadnianie – najlepiej pić często i małymi łykami. – Dobrze sprawdzają się woda, herbatki ziołowe oraz soki warzywne, np. z pomidorów, buraka czy aronii, które są szczególnie korzystne dla osób z nadciśnieniem – podpowiada ekspert American Heart of Poland. Podczas kąpieli w morzu czy jeziorze należy wchodzić do wody powoli, by organizm miał czas na przystosowanie się do zmieniającej się temperatury, co pozwala uniknąć nagłego wzrostu ciśnienia. Ważnym elementem wakacyjnej profilaktyki jest także dieta. – Należy ograniczyć tłuste potrawy z grilla, unikać kiełbas, karkówek, czerwonego mięsa i wysoko przetworzonych produktów bogatych w sód. Alkohol również nie jest wskazany, ponieważ może destabilizować ciśnienie i działać odwadniająco – podsumowuje dr n. med. Bartłomiej Orlik.

Zarówno w warunkach domowych, jak i podczas wyjazdów wakacyjnych, istotne jest posiadanie właściwie skompletowanej apteczki. Jej zawartość powinna umożliwiać szybką reakcję w przypadku nagłych dolegliwości lub drobnych urazów, bez konieczności poszukiwania apteki w sytuacji kryzysowej. O zasadach prawidłowego przygotowania apteczki mówi mgr farm. Nicole Wójcik z Centrum Medycznego Scanmed w Warszawie, American Heart of Poland. Podstawowe wyposażenie apteczki domowej Apteczka domowa powinna zawierać nie tylko leki przyjmowane na stałe, ale również preparaty przeznaczone do stosowania doraźnego. – Niezbędnym elementem wyposażenia są leki o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym – podkreśla farmaceutka. W przypadku syropów zaleca się każdorazowo oznaczać datę pierwszego otwarcia opakowania – zgodnie z zaleceniami producenta, po określonym czasie od otwarcia, preparat może utracić swoje właściwości farmakologiczne i bezpieczeństwo stosowania. W apteczce powinny również znaleźć się: termometr, środek antyseptyczny do dezynfekcji ran, plastry z opatrunkiem, jałowe gaziki, plastry mocujące oraz hydrożel na oparzenia, który działa chłodząco i wspomaga proces regeneracji naskórka – wymienia farmaceutka. Kontrola dat ważności i konsultacja z farmaceutą Apteczka domowa może również zawierać leki łagodzące objawy przeziębiania – np. tabletki na ból gardła i chrypę czy aerozole na katar, a także leki przeciwalergiczne, przeciwbiegunkowe i roztwór chlorku sodu (0,9% NaCl) – przydatny do przemywania oczu i nawilżania błon śluzowych nosa. Regularna kontrola dat ważności leków jest bardzo ważna – przeterminowane preparaty należy niezwłocznie zutylizować. W aptekach znajdują się specjalnie przeznaczone do tego celu pojemniki. – Zalecam przegląd apteczki co kilka miesięcy. Możemy to zrobić na konsultacji farmaceutycznej. Farmaceuta nie tylko sprawdzi daty ważności, ale również udzieli informacji na temat właściwego sposobu przyjmowania leków (na czczo, z posiłkiem, w określonych porach dnia) – wyjaśnia Nicole Wójcik. Warto również skorzystać z porady farmaceuty w celu oceny ewentualnych interakcji pomiędzy stosowanymi lekami, suplementami diety i preparatami ziołowymi, co ma szczególne znaczenie w przypadku osób z chorobami przewlekłymi. – Pacjentom uczulonym na jad owadów rekomenduje się wcześniejszą konsultację lekarską i rozważenie zaopatrzenia się w ampułkostrzykawkę z adrenaliną – dodaje farmaceutka. Wyposażenie apteczki podróżnej Kompletując apteczkę na wyjazd wakacyjny, należy dostosować jej zawartość do kierunku podróży oraz planowanej aktywności fizycznej. Inne potrzeby występują w górach, inne nad wodą. Istnieje jednak grupa preparatów, które mają charakter uniwersalny i powinny znaleźć się w każdej podróżnej apteczce. Wśród nich wymienia się: leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, preparaty przeciwwymiotne (na chorobę lokomocyjną), leki przeciwbiegunkowe, elektrolity i probiotyki (w celu stabilizacji mikroflory jelitowej przy zmianie diety), środki odstraszające owady (repelenty), preparaty łagodzące skutki ukąszeń. Niezbędnym elementem w czasie podróży jest krem lub emulsja z wysokim filtrem przeciwsłonecznym (SPF 50+). Ponadto warto zabrać: leki przeciwalergiczne, żel chłodzący na stłuczenia i obrzęki, przyrząd do usuwania kleszczy (np. lasso lub kleszczołapki), podstawowe środki opatrunkowe (spray do dezynfekcji, plastry z opatrunkiem i bez opatrunku, jałowe gaziki, bandaże elastyczne). Warunki przechowywania leków podczas podróży Najbezpieczniej przewozić leki w oryginalnych opakowaniach – to istotne zwłaszcza w przypadku kontroli na lotnisku. Zaleca się, aby leki znajdowały się w bagażu podręcznym. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie substancje lecznicze są dozwolone w kraju docelowym. Dobrym rozwiązaniem jest posiadanie zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego przyjmowanie konkretnych leków – najlepiej w języku angielskim – radzi Nicole Wójcik. – Należy również unikać przechowywania leków w miejscach narażonych na działanie wysokiej temperatury, takich jak samochód czy plaża. Ciepło może prowadzić do degradacji substancji czynnych, obniżać bezpieczeństwo i skuteczność leczenia – dodaje.

Współczesna opieka zdrowotna coraz częściej dostrzega, jak istotną rolę w leczeniu i zapobieganiu chorobom odgrywa edukacja pacjentów. Świadomość własnego stanu zdrowia, umiejętność samodzielnego radzenia sobie z chorobą oraz dostęp do rzetelnych informacji znacząco wpływają na jakość życia i efektywność terapii. W tym kontekście, coraz większą popularność zyskują inicjatywy takie jak kluby pacjenta, które łączą wsparcie w postaci organizacji bezpłatnych badań z szeroko pojętą edukacją zdrowotną. Przykładem mogą być spotkania Klubu Pacjenta, działający organizowane w ramach działaności Fundacji „Z sercem do Pacjenta”, które oferują różnorodne warsztaty i szkolenia służące poprawie samopoczucia i kondycji zdrowotnej uczestników.   Rola edukacji zdrowotnej podczas Klubów Pacjenta Edukacja zdrowotna to nie tylko przekazywanie wiedzy medycznej, ale również rozwijanie umiejętności praktycznych, które pozwalają pacjentom lepiej zarządzać swoją chorobą i codziennym funkcjonowaniem. W ramach  dostępne są specjalistyczne warsztaty prowadzone przez doświadczonych fizjoterapeutów, lekarzy czy dietetyków, które skupiają się na różnych aspektach zdrowia. Podczas zajęć uczestnicy zdobywają wiedzę na temat profilaktyki, technik radzenia sobie ze stresem, zasad zdrowego odżywiania, a także ćwiczeń fizycznych dostosowanych do ich możliwości i potrzeb. Co istotne, zajęcia te mają charakter interaktywny — pozwalają wymieniać się doświadczeniami, zadawać pytania oraz otrzymywać indywidualne wskazówki. Dzięki temu edukacja przestaje być jedynie teorią, a staje się praktycznym narzędziem do poprawy jakości życia. Wsparcie grupy i wymiana informacji pomiędzy uczestnikami budują także motywację i poczucie przynależności, które są nieocenione w długotrwałym procesie zdrowienia.   Jak zaplanować udział w warsztatach i szkoleniach klubu pacjenta? Aby w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje edukacja na Klubie Pacjenta, warto dobrze zaplanować swój udział w dostępnych zajęciach. Przede wszystkim, warto określić swoje priorytety zdrowotne i wybrać te wydarzenia, które odpowiadają aktualnym potrzebom – na przykład zajęcia dotyczące kontroli cukrzycy, radzenia sobie z nadciśnieniem, czy wsparcia psychicznego. Kolejnym ważnym krokiem jest regularność. Efektywna edukacja wymaga systematyczności, dlatego najlepiej uczestniczyć w warsztatach i szkoleniach regularnie, a nie jednorazowo. Dzięki temu zdobytą wiedzę można na bieżąco stosować i utrwalać w codziennym życiu. W planowaniu udziału dobrze jest także uwzględnić możliwość porad indywidualnych. Dzięki temu można doprecyzować zalecenia, omówić postępy i dostosować program działań do zmieniających się potrzeb zdrowotnych. Niezwykle pomocne jest także korzystanie z materiałów edukacyjnych i porad dostępnych na stronie Fundacji „Z sercem do Pacjenta”, które stanowią wartościowe źródło informacji poza godzinami zajęć.

Choroby serca i układu krążenia od lat pozostają jednym z najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych naszych czasów. Mimo postępu medycyny, wciąż zbyt wiele osób lekceważy pierwsze symptomy, które mogą świadczyć o rozwijającym się schorzeniu. Styl życia, stres, brak aktywności fizycznej oraz niezdrowa dieta to czynniki, które znacząco zwiększają ryzyko wystąpienia problemów z sercem. W ramach trwającego właśnie Tygodnia dla Serca warto przypomnieć, jak groźne mogą być choroby układu krążenia. Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), choroby sercowo-naczyniowe – w tym przede wszystkim choroba wieńcowa – są jedną z najczęstszych przyczyn hospitalizacji w krajach rozwiniętych. Co więcej, pozostają główną przyczyną zgonów na całym świecie. Jak rozpoznać pierwsze objawy choroby wieńcowej i na czym polega leczenie, mówi dr n. med. Wojciech Trendel, kardiolog Grupy American Heart of Poland. – Chorobę wieńcową możemy podzielić na dwie główne grupy tj. ostre zespoły wieńcowe (OZW) do których zaliczamy zawały serca i niestabilną dławicę piersiową oraz przewlekłe zespoły wieńcowe (PZW) wcześniej znane w piśmiennictwie jako stabilna choroba wieńcowa – mówi dr n. med. Wojciech Trendel. OZW to grupa chorób wymagającą pilnej lub natychmiastowej interwencji kardiologicznej, natomiast pacjenci z PZW pozostają pod opieką kardiologa lub lekarza rodzinnego. – Rozpoznanie i leczenie PZW są kluczowe dla poprawy jakości życia pacjentów oraz zmniejszenia ryzyka powikłań, w tym konwersji choroby do OZW, a w najgorszym (choć dalej często występującym) przypadku do śmierci sercowo-naczyniowej – dodaje kardiolog American Heart of Poland. Dławica piersiowa typowym objawem Typowym objawem choroby wieńcowej jest dławica piersiowa, wynikająca ze zmniejszonego, niewystarczającego w stosunku do zapotrzebowania na tlen, przepływu krwi przez tętnice wieńcowe (tętnice unaczyniające serce), zwykle spowodowanego ich zwężeniem. Jest to najczęstszy objaw kliniczny przewlekłych zespołów wieńcowych, charakteryzujący się bólem w klatce piersiowej (gniotącym, uciskającym, piekącym), który występuje podczas np. wysiłku fizycznego (stan zwiększonego zapotrzebowania) i ustępuje po odpoczynku lub przyjęciu leków rozszerzających tętnice wieńcowe. Ból jest najczęściej zlokalizowany w okolicy mostka i może promieniować do ramion, szyi, pleców czy żuchwy. – W zależności od nasilenia objawów, dławica piersiowa może występować w różnym stopniu – od sporadycznych epizodów, po częste i długotrwałe bóle, które mogą ograniczać zdolność pacjenta do wykonywania codziennych czynności. Stopień nasilenia tych dolegliwości, zarówno w Polsce jak i globalnie, oceniany jest w skali Kanadyjskiego Towarzystwa Kardiologicznego (CCS). W niektórych przypadkach pacjenci mogą również skarżyć się na duszność, uczucie zmęczenia, zawroty głowy, omdlenia, a nawet bóle brzucha, szczególnie występujące po obfitym posiłku – wymienia dr n. med. Wojciech Trendel, American Heart of Poland. Do typowych czynników wywołujących zaostrzenie objawów choroby wieńcowej należą także stres powodujący wzrost ciśnienia krwi i przyspieszenie akcji serca, a przez to zwiększone zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen oraz nagłe ochłodzenie (zmiana warunków pogodowych) czy palenie papierosów powodujące skurcz i zmniejszenie przepływu przez tętnice wieńcowe. Wywiad, badania laboratoryjne i obrazowe Jak podkreśla ekspert American Heart of Poland, rozpoznanie przewlekłych zespołów wieńcowych wymaga odpowiednich badań diagnostycznych. Podstawą wstępnej diagnozy jest wywiad kliniczny, w którym zwraca się uwagę na występowanie klasycznych objawów dławicy piersiowej, historię chorób serca, obecność czynników ryzyka – takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, palenie papierosów czy podwyższony poziom cholesterolu – oraz rodzinne predyspozycje do chorób sercowo-naczyniowych, zwłaszcza jeśli występowały one przedwcześnie (przed 55. rokiem życia u mężczyzn i przed 65. rokiem życia u kobiet). Istotną rolę odgrywają również badania laboratoryjne, w tym morfologia krwi, lipidogram, oznaczenie poziomu glukozy oraz testy oceniające funkcję nerek – ich wyniki pomagają w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego oraz w identyfikacji chorób współistniejących. W diagnostyce wykorzystuje się także badania elektrokardiograficzne, takie jak spoczynkowe EKG, echokardiografia i EKG wysiłkowe, które pozwalają na wykrycie ewentualnych oznak niedokrwienia mięśnia sercowego. Uzupełnieniem diagnostyki są badania obrazowe – od tomografii komputerowej, przez rezonans magnetyczny i różne testy obciążeniowe (m.in. echokardiografia z dobutaminą, echokardiografia wysiłkowa, scyntygrafia perfuzyjna), aż po inwazyjną koronarografię, która zarezerwowana jest przede wszystkim dla pacjentów z wysokim prawdopodobieństwem choroby wieńcowej. Leczenie choroby wieńcowej Leczenie przewlekłych zespołów wieńcowych jest złożone i obejmuje zarówno terapię farmakologiczną, jak i interwencje inwazyjne. – Zalecane jest podejście indywidualne, dostosowane do potrzeb każdego pacjenta, uwzględniając stopień zaawansowania choroby, objawy kliniczne oraz obecność chorób współistniejących – podkreśla kardiolog American Heart of Poland. Celem terapii farmakologicznej jest łagodzenie objawów, zmniejszenie ryzyka powikłań oraz poprawa jakości życia. W leczeniu stosuje się m.in. leki przeciwpłytkowe (kwas acetylosalicylowy, inhibitory P2Y12), beta-blokery i nitraty łagodzące objawy dławicy oraz statyny obniżające poziom cholesterolu i ograniczające postęp choroby. Gdy leczenie farmakologiczne nie przynosi efektów, konieczne może być zastosowanie metod inwazyjnych, takich jak angioplastyka wieńcowa ze stentem lub operacja by-passów, szczególnie przy wielonaczyniowej chorobie lub zajęciu pnia lewej tętnicy wieńcowej. Jakie mogą być powikłania? Powikłania przewlekłych zespołów wieńcowych to przede wszystkim zawał serca, niewydolność serca oraz nagła śmierć sercowa. Zawał może być skutkiem postępu choroby wieńcowej i zablokowania przepływu krwi w tętnicach wieńcowych. Długotrwałe niedokrwienie prowadzi do uszkodzenia mięśnia sercowego, osłabienia jego funkcji i w efekcie – do niewydolności serca, objawiającej się dusznością, obrzękami nóg i spadkiem wydolności fizycznej. Nagła śmierć sercowa to zwykle efekt ciężkich zaburzeń rytmu, takich jak migotanie komór, które często pojawiają się na tle blizn po przebytym zawale. Przewlekłe zespoły wieńcowe stanowią poważne wyzwanie dla współczesnej medycyny. Dzięki szerokiemu wachlarzowi dostępnych metod diagnostycznych oraz terapii, możliwe jest znaczne poprawienie jakości życia pacjentów oraz zmniejszenie ryzyka powikłań. Kluczowe pozostaje wczesne rozpoznanie choroby, indywidualne podejście do leczenia, a przede wszystkim świadomy udział pacjenta w całym procesie terapeutycznym.

24 marca obchodzimy Dzień Wiedzy o Lipoproteinie (a), który ma na celu zwiększenie świadomości na temat jej roli w układzie sercowo-naczyniowym. Choć większość osób zna pojęcie „złego” cholesterolu LDL, niewielu zdaje sobie sprawę, że równie groźnym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia jest właśnie lipoproteina (a), oznaczana jako Lp(a). – Jej stężenie jest uwarunkowane genetycznie, a podwyższone stężenie może prowadzić do miażdżycy tętnic, a w konsekwencji do zawału serca czy udaru mózgu, nawet u osób, które nie mają klasycznych czynników ryzyka, takich jak nadciśnienie, otyłość czy wysoki poziom cholesterolu – przestrzega Artur Gabrysiak, specjalista medycyny laboratoryjnej, Grupa American Heart of Poland, certyfikowany lipidolog PTL. Lipoproteiny to cząsteczki zbudowane z białek i tłuszczów (lipidów), które odpowiadają za transport cholesterolu w krwioobiegu. Lp(a) jest szczególną frakcją cholesterolu, która odkłada się w ścianach naczyń krwionośnych, prowadząc do ich zwężenia, a w konsekwencji – do groźnych chorób układu krążenia, takich jak miażdżyca, choroba tętnic obwodowych, a w konsekwencji do zawału mięśnia sercowego. – Powszechnie wykonuje się badanie cholesterolu całkowitego i jego frakcji, takich jak trójglicerydy, LDL czy HDL. Jednak coraz częściej do oceny ryzyka sercowo-naczyniowego dodajemy oznaczenie Lp(a), które pozwala lepiej diagnozować pacjentów i opracowywać skuteczniejsze strategie terapeutyczne – mówi Artur Gabrysiak, specjalista diagnostyki laboratoryjnej, American Heart of Poland. Dlaczego warto zbadać poziom Lp(a)? Istnieje grupa pacjentów, u których dochodzi do incydentów sercowo-naczyniowych mimo prawidłowego stężenia cholesterolu, braku nadciśnienia tętniczego i prawidłowej masy ciała. – W takich przypadkach przyczyną może być właśnie podwyższony poziom lipoproteiny (a). Badanie to nie jest jeszcze standardowo zlecane, ale powinno być wykonane przynajmniej raz w życiu przez każdą osobę dorosłą – podkreśla ekspert American Heart of Poland. W przeciwieństwie do cholesterolu, którego stężenie można regulować dietą i aktywnością fizyczną, stężenie Lp(a) jest w dużej mierze zapisane w genach i pozostaje względnie stałe przez całe życie. Dlatego warto je oznaczyć, by ocenić indywidualne ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i wdrożyć odpowiednie działania profilaktyczne. Jak wygląda badanie i interpretacja wyników? Badanie Lp(a) polega na jednorazowym pobraniu krwi z żyły łokciowej. Próbkę pobiera się na czczo, po co najmniej 8 godzinach od ostatniego posiłku. Wyniki interpretuje się następująco: prawidłowy poziom to poniżej 30 mg/dl (<75 nmol/l), umiarkowane ryzyko – 30-50 mg/dl (75-125 nmol/l), duże ryzyko – 50-180 mg/dl (125-450 nmol/l), bardzo duże ryzyko – powyżej 180 mg/dl (>450 nmol/l). Osoby z podwyższonym poziomem Lp(a) powinny regularnie konsultować się z lekarzem i stosować się do zaleceń dotyczących profilaktyki, takich jak zdrowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie innych czynników ryzyka, np. palenia papierosów. Prawdopodobnie w nowym programie profilaktycznym Ministerstwa Zdrowia, zastępującym wygasający program „Profilaktyka 40+” oznaczenie lipoproteiny (a) znajdzie się w pakiecie badań refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia.

Krztusiec, znany również jako “kaszel 100-dniowy”, to choroba wywołana przez bakterię Bordetella pertussis. Charakteryzuje się intensywnym, przerywanym kaszlem, który trwa kilka tygodni, a nawet miesięcy. Kaszel jest zwykle tak silny, że może prowadzić do wymiotów, zmęczenia, a nawet trudności w oddychaniu. Co należy wiedzieć o tej groźnej chorobie i jak przebiega leczenie? Rozmawiamy na ten temat z lek. Martą Moskal z Centrum Medycznego Scanmed, American Heart of Poland. Od kilku lat obserwujemy niepokojący wzrost liczby zachorowań na krztuśca. W 2024 roku, od 1 stycznia do 15 września, na podstawie danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny, w Polsce zgłoszono 14 584 przypadki zachorowań. To ponad 26-krotny wzrost w porównaniu do roku poprzedniego. Wzrost liczby zachorowań na krztuśca może mieć kilka przyczyn. – Jedną z nich jest niezrealizowany program szczepień w dzieciństwie, który nie zapewnił odpowiedniego poziomu odporności wśród dzieci. Drugą istotną przyczyną jest zmniejszona ochrona dorosłych, wynikająca z upływu czasu od ostatniego szczepienia przypominającego w 14. roku życia. Warto pamiętać, że szczepienie przeciwko krztuścowi powinno być powtarzane co 10 lat. Niestety, ponieważ są to szczepienia zalecane i odpłatne, nie cieszą się one dużą popularnością, a to prowadzi do obniżenia skuteczności ochrony populacji – wyjaśnia lek. Marta Moskal, Centrum Medyczne Scanmed, American Heart of Poland.   Higiena przede wszystkim Krztusiec jest chorobą zakaźną, która przenosi się drogą kropelkową. Jeśli w otoczeniu występują osoby z objawami kaszlu, najlepiej unikać kontaktu z nimi, zwłaszcza jeśli są to osoby z grupy podwyższonego ryzyka. Pamiętajmy o higienie – regularne mycie rąk, szczególnie po kaszlu lub kichaniu, może pomóc w ograniczeniu rozprzestrzeniania się bakterii. Należy także unikać dotykania twarzy, zwłaszcza ust, nosa i oczu, ponieważ to przez te miejsca bakterie mogą wniknąć do organizmu. Krztusiec to choroba, która w początkowej fazie może mieć podobne objawy do przeziębienia, ale różni się od niego pod wieloma względami. Objawy rozwijają się w trzech etapach. W I etapie – kataralnym (trwającym 1-2 tygodnie), objawy są podobne do przeziębienia, co utrudnia wczesną diagnozę. Pacjenci skarżą się na katar, łagodny kaszel, ból gardła, niską gorączkę i ogólne osłabienie. W II etapie – napadowym (trwającym 3-6 tygodni), kaszel staje się bardziej intensywny, pojawiają się napady kaszlu, które kończą się głośnym „krztuścem” (szczekającym dźwiękiem przy wdechu). Napady mogą trwać kilka minut i towarzyszą im trudności w oddychaniu, wymioty oraz bezdech, szczególnie u niemowląt. III etap – rekonwalescencji (trwający 1-2 miesiące) to okres, w którym pacjent stopniowo wraca do zdrowia, choć kaszel może utrzymywać się jeszcze przez kilka tygodni, a jego napady stają się mniej intensywne – opisuje ekspertka Centrum Medycznego Scanmed, American Heart of Poland.   Powikłania krztuśca Krztusiec może prowadzić do poważnych powikłań, zwłaszcza u dzieci poniżej 1. roku życia, seniorów oraz osób z osłabionym układem odpornościowym. Do najczęstszych powikłań należą: · Pneumonia (zapalenie płuc) – to jedno z najcięższych powikłań krztuśca, które może wystąpić w wyniku wtórnych zakażeń bakteryjnych. Może prowadzić do niewydolności oddechowej, zwłaszcza u niemowląt. · Zaburzenia oddechowe – w tym bezdech, zwłaszcza u niemowląt, który może prowadzić do niedotlenienia organizmu. · Uszkodzenie mózgu – rzadkie, ale mogą wystąpić w wyniku braku tlenu (hipoksji) podczas napadów kaszlu. · Złamania żeber – spowodowane intensywnymi napadami kaszlu. · Wymioty – mogą prowadzić do odwodnienia, szczególnie u małych dzieci. · Przepuklina pachwinowa – u niemowląt i małych dzieci może wystąpić w wyniku dużych napadów kaszlu, które wywołują wzrost ciśnienia w jamie brzusznej.   Czy to krztusiec? W celu potwierdzenia zakażenia krztuścem wykonuje się odpowiednie testy laboratoryjne. Wśród najczęściej stosowanych metod znajduje się PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy), która polega na pobraniu próbki wymazu z nosa lub gardła, oraz badania przeciwciał. W przypadku infekcji wykonuje się testy na obecność przeciwciał IgM (dodatnie wskazują na świeże zakażenie), IgA (pojawiają się jako pierwsze w najwcześniejszej fazie choroby) oraz IgG (mogą świadczyć o przebytej infekcji lub obecności bakterii w organizmie).   Kluczowe jest szybkie leczenie Krztusiec jest chorobą wywołaną przez bakterię i najczęściej wdrażamy antybiotykoterapię, co powoduje zmniejszenie ryzyka rozprzestrzeniania się choroby. Istotne jest, aby leczenie rozpocząć jak najszybciej, najlepiej przed wystąpieniem napadów kaszlu. Krztusiec to poważna choroba, której objawy mogą łatwo zostać pomylone z przeziębieniem. Jednak lekceważenie kaszlu, szczególnie u dzieci, osób starszych i osób z osłabionym układem odpornościowym, może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych.